Khi nói về tác động của việc tăng giá điện, bà Nguyễn Thị Minh, Thứ trưởng Bộ Tài chính, cho rằng, sẽ không có tác động nhiều, vì doanh nghiệp nào sử dụng nhiều điện nhất, điện cũng chỉ chiếm 10% giá thành.
Nếu tiết kiệm điện, giảm chi phí sản xuất, doanh nghiệp sẽ bù đắp được tác động từ giá điện.
Tuy nhiên, cách lý giải này, theo nhiều ông chủ doanh nghiệp, chỉ hợp lý trong bối cảnh thị trường đang diễn biến tích cực. Còn như hiện nay, doanh nghiệp đã có quá nhiều cái khó do tác động lạm phát liên miên, lãi suất cao, khó tiếp cận vốn, hàng hóa tồn kho lớn.
Hãy lấy một ví dụ: một doanh nghiệp sản xuất có số thuế giá trị gia tăng phải nộp mỗi tháng là 2 tỉ đồng. Nhờ chính sách giãn thuế giá trị gia tăng của Chính phủ, doanh nghiệp dùng 2 tỉ đồng tiền thuế chậm nộp ấy để bổ sung vốn lưu động và không phải vay 2 tỉ đồng từ ngân hàng nữa. Khi đó, mỗi tháng doanh nghiệp sẽ tiết kiệm được 25 triệu đồng tiền lẽ ra phải trả lãi ngân hàng (nếu lãi suất là 15%/năm).
Cũng doanh nghiệp này, trước đây mỗi tháng dùng hết 2 tỉ đồng tiền điện. Với mức tăng giá điện 5%, mỗi tháng họ phải chi thêm 100 triệu đồng. Như vậy, trong khi giải pháp giãn thuế giúp doanh nghiệp tiết kiệm được 25 triệu đồng/tháng, thì giá điện tăng khiến họ tốn thêm 100 triệu đồng/tháng. Tất nhiên đây chỉ là một so sánh tương đối, vì mỗi doanh nghiệp có lượng điện sử dụng khác nhau.
Tưởng có lý mà lại không
Chủ tịch Hội đồng quản trị một công ty thép ở Vĩnh Phúc (không muốn nêu tên) bức xúc với việc tăng giá điện lúc này. “Các mặt hàng điện, than, xăng, dầu là đầu vào quan trọng của sản xuất, nên cần đồng điệu theo chủ trương của Chính phủ. Nếu không, hầu hết con số khác đều giảm để cứu doanh nghiệp, nhưng chỉ cần một hai con số đi ngược lại thì không tạo hiệu ứng tâm lý tốt”, ông nói.
Ông Nguyễn Thành Lưu, Giám đốc Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Sản phẩm xanh Việt Nam, cũng lo âu khi sản phẩm không bán được mà giá điện lại tăng. “Nhiều doanh nghiệp phải cắt giảm lao động, thu hẹp sản xuất. Việc ngành điện thua lỗ đã xảy ra từ lâu nay, nếu chờ thêm một thời gian nữa hãy tăng giá bù lỗ cho ngành điện cũng không sao”, ông Lưu nói.
Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng thời điểm này tăng giá điện là rất không hợp lý. Nghị quyết 13 đã đưa ra các giải pháp miễn giảm, giãn thuế, Ngân hàng Nhà nước cũng đã giảm lãi suất. Nhưng doanh nghiệp chưa kịp hưởng lợi, vì các chính sách này có độ trễ, thì đã phải chịu tác động ngay lập tức từ tăng giá điện. Bà Lan cũng nhấn mạnh đến việc người tiêu dùng đã chịu tác động của lạm phát cao, nên sức mua đã xuống thấp.
Nếu nhìn vào chỉ số giá tiêu dùng 6 tháng qua chỉ tăng 2,52%, có thể việc tăng giá điện được xem là hợp lý. Thế nhưng, tưởng vậy mà lại không phải vậy. Tiến sĩ Trần Du Lịch, Ủy viên Ủy Ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng việc giảm chỉ số giá cả liên tục từ tháng 3 đến hết tháng 6 là do tổng cầu của nền kinh tế giảm, chứ không phải là do giảm chi phí.
Ông Lưu cũng đồng tình với quan điểm lạm phát giảm do cầu giảm chứ không hẳn do giảm giá. Ông cho biết, hiện nay, doanh số bán hàng quá thấp, nên để đủ chi phí điện, xăng, tiền thuê mặt bằng, doanh nghiệp không thể giảm giá bán hàng. Đó là lý do tại sao chỉ số giá tiêu dùng giảm mà không thấy giá hàng hóa giảm trên thực tế.
Giá điện sẽ còn tăng
Ông Lưu cho rằng vẫn còn dư địa để không tăng giá điện, miễn là kiểm soát được giá thành, chống được thất thoát, chứ không thể cứ nói lỗ là tăng giá. Điều cốt lõi theo ông Lưu là cần giải quyết bài toán cạnh tranh của ngành điện giống như ngành viễn thông trước đây. “Chúng ta đã giải quyết bài toán viễn thông rất giỏi. Người dân phải cảm ơn ông Mai Liêm Trực và ông Đỗ Trung Tá. Vậy tại sao điện và xăng dầu cứ nhùng nhằng độc quyền. Vấn đề là do Bộ trưởng. Không phải là khó mà là có muốn làm hay không”, ông nhận xét.
Một thông tin rất đáng chú ý là trong cơ cấu tính giá thành điện, thì tổn thất điện năng vẫn lên đến 10%. Đây là mức khá cao, mà nếu tiết giảm, sẽ giảm đáng kể chi phí giá thành điện.
Nhưng đó chỉ là cách suy luận của người tiêu dùng. Còn thực tế, có vẻ như giá điện sẽ vẫn tăng. Bởi mới đây, lãnh đạo Bộ Công Thương đã cảnh báo trước thời điểm tăng giá điện, đó là từ ngày 1.7 bắt đầu thực hiện thị trường phát điện cạnh tranh, nhưng có nguy cơ giá điện sẽ tăng. Lý do là các doanh nghiệp phát điện đều có xu hướng tăng giá chào bán điện, vì họ khó khăn về tài chính.
Bình luận về cảnh báo này, bà Phạm Chi Lan cho rằng cơ quan Nhà nước không nên nói giúp doanh nghiệp điện là họ khó khăn tài chính. Vì khó khăn tài chính là khó khăn chung của nhiều doanh nghiệp hiện nay. “Nếu chỉ ngành điện được tăng giá do khó khăn tài chính thì các doanh nghiệp khác có khó khăn tài chính, ai sẽ là người gánh chịu. Chẳng lẽ các ngành đều đổ dồn giá tăng lên xã hội”, bà Lan nói.
Bên cạnh đó, bà Lan cho rằng thị trường điện cạnh tranh như hiện nay mang tính nửa vời. Bởi lẽ, cạnh tranh chỉ có ở khâu phát điện và làm gì có chuyện thị trường điện cạnh tranh khi vẫn chỉ có một người mua là Tập đoàn Điện lực. Từ góc nhìn này, bà Lan cho rằng chủ trương kéo dài đến năm 2022 mới có thị trường điện cạnh tranh để duy trì độc quyền chỉ làm lợi cho Tập đoàn Điện lực.
Theo Vũ Dũng
Nhipcaudautu